भुईमूग पिकातील तुडतुड्यांचे वेळीच करा नियंत्रण! (Control and Management of Jassid Insect in Groundnut crop)

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो,

देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!

भुईमूग हे भारतातील महत्वाचे तेलबिया पीक आहे. त्याचे प्रमुख कारण म्हणजे हे पीक खरीप व उन्हाळी हंगामात घेता येऊ शकते. हे पीक तेलाची चांगली प्रत तसेच लागवडीसाठी कमी खर्चाचे असल्यामुळे शेतकरी बांधवांच्या पसंतीचे आहे. परंतु या भुईमूग पिकाच्या लागवडीत येणाऱ्या प्रमुख अडचणींमधील सर्वात महत्त्वाची अडचण म्हणजे भुईमूग पिकावर पडणारी कीड. भुईमूग पिकावर येणाऱ्या काही महत्वाच्या किडींचा बंदोबस्त केल्यास उत्पादनात व नफ्यामध्ये वाढ होते. पोषणयुक्त आहाराच्या दृष्टीने देखील भुईमूग हे अत्यंत महत्त्वाचे पीक मानले जाते. भुईमुगाचे उत्तम व्यवस्थापन केले, तर शेतकरी विक्रमी उत्पादन घेऊ शकतात. वातावरणात होणाऱ्या सततच्या बदलांमुळे भुईमूग पिकावर किडींचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. त्यातीलच एक अत्यंत महत्वाची अशी कीड म्हणजे तुडतुडे. तुडतुडे ही भुईमूग पिकातील रस शोषक किडींपैकी एक आहे. उन्हाळी हंगामात फेब्रुवारी-मार्च महिन्यात या रोगाचा प्रादुर्भाव अधिक आढळून येतो. म्हणूनच आजच्या या लेखात आपण तुडतुडे किडीच्या व्यवस्थापनाविषयीची माहिती जाणून घेणार आहोत.

तुडतुडे (Jassid):

• भुईमूग पिकातील तुडतुडे कीटकाची ओळख:
• किडीची 4 ते 5 मि. मी. लांबी, रंग हिरवट करडा असून, आकार पाचरीसारखा असतो.
• डोक्‍यावर तपकिरी रंगाचे तीन ठिपके असतात.
• तुडतुडे चालताना तिरपे चालतात ही त्याची प्रमुख ओळख आहे.

भुईमूग पिकातील तुडतुडे कीटकाची लक्षणे (Symptoms):

• तुडतुडे ही कीड पानातील रस शोषून घेते तसेच तुडतुडे आणि त्यांची पिल्ले पानाच्या खालच्या बाजूला राहून त्यातील रस शोषून घेतात.
• तुडतुड्यांच्या शरीरातून स्त्रवणाऱ्या गोड चिकट मधासारख्या पदार्थामुळे, पानांवर काळ्या बुरशीची वाढ होते.
• प्रकाशसंश्लेषण प्रक्रियेमध्ये अडथळा येतो.
• या किडीचा जास्त प्रादुर्भाव झाल्यास पाने मुरगळतात व परिणामी झाडांची वाढ खुंटते.
• तुडतुड्यांमुळे 50 ते 70% पर्यंत उत्पादनात घट येऊ शकते.

भुईमूग पिकातील तुडतुडे कीटकावर उपाय (Remedy):

• या किडीच्या नियंत्रणासाठी इमिडाक्लोरपीड 70% डब्ल्यू जी (देहात-कॉन्ट्रोपेस्ट) 40 ग्रॅम किंवा
• थायोमिथोक्सम 25% डब्ल्यूजी (देहात-असेर) 80 ग्रॅम 200 मिली किंवा
• डायमेथोएट 30% ईसी (टाटा-टॅफगोर) 160 मिली प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.

फवारणी करताना घ्यावयाची काळजी:

• फवारणीसाठी गढूळ पाणी वापरू नये. स्वच्छ पाणीच वापरावे.
• फवारणी द्रावण प्लास्टिक बकेटमध्ये करावे.
• शक्य झाल्यास फवारणीच्या वेळेस आपण स्वतः शेतात हजर राहावे.
• फवारणीच्या दिवशी ढगाळ वातावरण असल्यास शक्यतोवर फवारणी करू नये व केल्यास बेस्ट स्टीकरचा वापर अवश्य करावा. तरीही ताबडतोब पाऊस पडल्यास फवारणीचा फायदा होत नाही.
• औषध तयार करताना प्रथम थोड्या पाण्यात घेऊन नंतर जास्त पाण्यात मिसळावे व व्यवस्थित ढवळून घ्यावे.
• फवारणी शक्यतोवर सकाळी व दुपारी 4 नंतर करावी. जास्त उन्हामध्ये कृषी रसायनांचे विघटन होते व पाहिजे तसे परिणाम दिसत नाहीत.
• तणनाशकांचा पंप फवारणीसाठी शक्यतोवर वापरू नाही.
• एकाच औषधाचा किंवा एकाच गटातील औषधांचा सतत वापर करू नये. त्यामुळे किडींमध्ये प्रतिकारशक्ती वाढते.
• कीटकनाशके, बुरशीनाशके, संजीवके, एकत्र फवारताना त्यांची सुसंगतता पडताळून पाहावी. द्रावण घट्ट झाल्यास, फाटल्यास किंवा न विरघळल्यास फवारू नये.
• फवारणीसाठी तयार करून ठेवलेल्या द्रावणाचा ताबडतोब वापर करावा, ते जास्त काळ ठेवू नये.
• फवारणी सर्व झाडावर खालीवर पानांच्या मागे-पुढे एकसमान होईल याची काळजी घ्यावी.

तुम्हाला भुईमुग पिकात तुडतुडे कीटकाची कोणती लक्षणे दिसून आली? व तुम्ही काय उपाययोजना केल्या? याबद्दलची माहिती आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “शेतकरी डॉक्टर” चॅनेलला फॉलो करा.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):

1. भुईमूग पिकात आढळून येणाऱ्या किडी कोणत्या?

भुईमूग पिकात प्रामुख्याने मावा, फुलकिडे, तुडतुडे, पाने गुंडाळणारी अळी, हुमणी या किडी आढळून येतात.

2. भुईमूग पिकात आढळून येणारे रोग कोणते?

भुईमूग पिकात प्रामुख्याने तांबेरा रोग, टिक्का रोग, शेंडेमर रोग व मर रोग हे रोग आढळून येतात.

3. भुईमुगाचे पीक घेण्याची योग्य वेळ कोणती?

भुईमुगाचे पीक हे खरीप व उन्हाळी हंगामात घेता येऊ शकते.