भोपळा लागवडी विषयी माहिती (Information about Pumpkin cultivation)

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो,
देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!
भोपळा ही वेलवर्गीय भाजी असून, भोपळ्याचा भाजी म्हणून आहारात उपयोग केला जातो. भोपळ्याच्या प्रत्येक वेलीवर नर आणि मादी अशी वेगवेगळी फूले असतात. त्यापैकी फक्त फुलांनाच फळधारणा होते. महाराष्ट्रामध्ये या पिकाखाली सरासरी 566 हेक्टर क्षेत्रावर लागवड केली जाते. विशेषत: पितृपंधरवडा व नवरात्रीतील उपवासासाठी भोपळ्याला भरपूर मागणी असते. हा कालावधी साधून भोपळ्याची लागवड केल्यास त्यापासून चांगला आर्थिक लाभ मिळतो. म्हणूनच आजच्या या भागात आपण भोपळा लागवडी विषयीची माहिती जाणून घेणार आहोत.
भोपळा लागवडीसाठी योग्य हवामान:
- भोपळा पिकाच्या वाढीसाठी उष्ण व कोरडे हवामान चांगले मानवते.
- या पिकाच्या वाढीसाठी 18 अंश से. ते 29 अंश से. तापमान, भरपूर व स्वच्छ सूर्यप्रकाश पोषक असतो.
- जास्त थंडीमुळे फळधारणा व्यवस्थित होत नाही.
भोपळा लागवडीसाठी योग्य जमीन:
- भोपळा हलक्या ते मध्यम चांगल्या निचऱ्याच्या जमिनीत उत्तम पोसतो. तसेच नदीकाठच्या व नदीतील रेताड जमिनीत देखील चांगल्या प्रकारे येतो.
- मात्र चोपण, क्षारपड जमिनीत येत नाही.
- जमिनीचा सामू 6 ते 7 पर्यंत असल्यास अशा जमिनीत भोपळा उपयुक्त ठरतो.
- उन्हाळी हंगामात हलक्या जमिनीत भोपळा घेऊ नये कारण पाण्याचा ताण पडल्यावर फळे तडकण्याचा संभव असतो.
भोपळा पिकासाठी योग्य हंगाम:
- भोपळा पिकासाठी खरीप व उन्हाळी हंगाम योग्य मानला जातो.
- खरीप हंगामासाठी जून-जुलै तर उन्हाळी हंगामाकरिता फेब्रुवारी- मार्चमध्ये लागवड करावी.
रानबांधणी:
- जमिनीची खोल नांगरट करावी.
- नांगरण्यापूर्वी किंवा शेवटच्या कुळवणी अगोदर प्रति अडिच एकरच्या जवळपास 5 ते 30 टन चांगले कुजलेले शेणखत जमिनीत मिसळावे.
- जमिनीत सुत्रकृमींचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी दोन टन निंबोळी पेंड मिसळावी.
- पुर्नमशागत करून जमीन चांगली पोतावर आल्यावर दोन ओळीत 2 ते अडीच मीटर अंतर ठेवून रूंद सरी पाडावी.
- सरीमध्ये एक ते दीड मीटर दोन रोपांमध्ये अंतर ठेवून आळी तयार करावीत.
- आळी तयार करताना त्यामध्ये एक पाटी शेणखत टाकून हेक्टरी 100 किलो नत्र, 50 किलो स्फुरद व 50 किलो पालाश सर्व आळ्यात विभागून टाकावे.
लागवड व हंगाम:
- लागवड बी टोकण पध्दतीने करतात.
- सरीमध्ये तयार केलेल्या आळयात 2 ते 3 बिया टाकाव्यात.
- बी टोकण्यापूर्वी बाविष्टीनची बीजप्रक्रिया करावी.
- बी लागवडीपूर्वी ओल्या फडक्यात 24 ते 48 तास बांधुन ठेवल्यावरनंतर लागवड केल्यास उगवण उत्तम होते.
- प्रति एकर 300-350 ग्रॅम बियाणे आवश्यक आहे.
सुधारीत जाती:
अंकुर पेपो
अंकुर भीम
व्ही.एन.आर पी 6
डी.एच.एस - 4006
आंतरमशागत व पाणी व्यवस्थापन :
- बी उगवण झाल्यावर एका आळ्यात एकच रोप ठेवून बाकी रोपे उपटून काढावीत.
- खुरपणी करून आळी स्वच्छ करावीत व नत्रांची दुसरी मात्रा द्यावी.
- वेल दोन ओळीच्या मधल्या जमिनीवर पसरावेत.
- पाटामध्ये वेल वाढू देऊ नयेत.
- पाण्यामुळे फळे खराब होणार नाहीत याची काळजी घ्यावी.
- पिकाची उगवण होईपर्यंत बेताचे हलके पाणी द्यावे. त्यानंतर खरीपात आवश्यकतेनुसार पाणी द्यावे.
- उन्हाळ्यात 6 ते 7 दिवसांनी पाणी द्यावे.
- जमिनीचा प्रकार व पिकाच्या वाढीची अवस्था यानुसार पाण्यात अंतर ठेवावे.
भोपळा पिकावर आढळून येणारे रोग व कीटक:
- भोपळ्यावर खरीपात जास्त पावसामुळे वेलीवर केवडा व भुरी रोगाचा प्रादुर्भाव होतो.
- भोपळ्यावर प्रामुख्याने लाल भुंगेरे, फळमाशी व सुत्रकृमींचा प्रादुर्भाव दिसून येतो.
काढणी व उत्पन्न:
- भोपळा पुर्ण पक्व झाल्यावर काढणी करतात.
- पक्व झालेली फळे रंग बदलून पिवळसर होतात. तसेच देठ सूकलेले दिसतात.
- पक्व होण्यासाठी सरासरी 160 ते 180 दिवस लागतात.
- फळांची काढणी करताना ती देठासह करावी आणि बाजारपेठेत विक्रीसाठी पाठवावीत.
- वरीलप्रमाणे योग्य व्यवस्थापन करून भोपळ्याचे सरासरी १४० ते १६० क्विंटलपर्यंत प्रति एकरी उत्पादन मिळू शकते.
अशा प्रकारे योग्य रित्या, भोपळ्याची लागवड केल्यास भरपूर उत्पादन मिळू शकते. तुम्ही तुमच्या भोपळा पिकाच्या लागवडीकरता कोणते तंत्र वापरता? याबद्दलची माहिती आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “कृषी ज्ञान” चॅनेलला फॉलो करा. तसेच तुमच्या समस्यांच्या निवारणासाठी आमच्या टोल फ्री क्रमांक 1800-1036-110 वर संपर्क साधून कृषी तज्ञांकडून मोफत सल्ला मिळवा.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):
भोपळा पिकास कोणते हवामान उपयुक्त आहे?
भोपळा पिकाच्या वाढीसाठी उष्ण व कोरडे हवामान चांगले मानवते. या पिकाच्या वाढीसाठी 18 अंश से. ते 29 अंश से. तापमान, भरपूर व स्वच्छ सूर्यप्रकाश पोषक असतो.
भोपळा लागवडीसाठी योग्य जमीन कोणती?
भोपळा हलक्या ते मध्यम चांगल्या निचऱ्याच्या जमिनीत उत्तम पोसतो. तसेच नदीकाठच्या व नदीतील रेताड जमिनीत देखील चांगल्या प्रकारे येतो.
भोपळा पिकासाठी योग्य हंगाम कोणता?
भोपळा पिकासाठी खरीप व उन्हाळी हंगाम योग्य मानला जातो. तसेच खरीप हंगामासाठी जून-जुलै तर उन्हाळी हंगामाकरिता फेब्रुवारी-मार्चमध्ये लागवड केली जाते.
जारी रखने के लिए कृपया लॉगिन करें

फसल चिकित्सक से मुफ़्त सलाह पाएँ
