राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान: अन्न सुरक्षेच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल (National Food Security Mission: An important step towards food security)

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो,

देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!

भारतातील एक प्रमुख योजना म्हणजे राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान. ही योजना आपल्या देशातील सर्वसामान्य नागरिकांना पोषणमूल्ययुक्त आणि सुरक्षित अन्न मिळवून देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. भारतातील अनेक कुटुंबे अजूनही अन्नधान्याच्या सुरक्षिततेच्या दृष्टीने असुरक्षित आहेत. या पार्श्वभूमीवर, राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान एक प्रकाशकिरण ठरते, जे प्रत्येक गरजू नागरिकाला त्याच्या पोटाची भूक भागविण्यासाठी अन्नधान्य पुरवण्याचे वचन देते. सदर अभियानासाठी अर्थ साहाय्यात केंद्राचा हिस्सा 60 टक्के व राज्याचा हिस्सा 40 टक्के असा आहे. आजच्या आपल्या या भागात आपण याच अभियानाविषयी सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.

राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाचे उद्दिष्ट:

• राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाचे उद्दिष्ट म्हणजे गरिबी रेषेखालील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना स्वस्त दरात अन्नधान्य उपलब्ध करून देणे.
• या योजनेतर्गत, भारत सरकारने सर्व नागरिकांना किमान पोषण मिळावे, त्यांची भूक भागवली जावी, आणि देशातील कुपोषणाच्या समस्येवर मात करावी, असे उद्दिष्ट ठेवले आहे.

योजनेविषयी:

ही योजना मुख्यत्वे दोन भागांत विभागली आहे:

• लक्ष्यित सार्वजनिक वितरण प्रणाली (TPDS): TPDS अंतर्गत गरीब आणि अति-गरीब कुटुंबांना स्वस्त दरात अन्नधान्य दिले जाते. यामध्ये गहू, तांदूळ, ज्वारी, बाजरी आणि साखर यांचा समावेश होतो. यामुळे गरीब कुटुंबांना त्यांच्या रोजच्या अन्नधान्याच्या गरजा पूर्ण करण्यास मदत होते.
• मिड-डे मील आणि एकात्मिक बाल विकास सेवा (ICDS): शाळेत जाणाऱ्या मुलांना पौष्टिक आहार मिळावा, म्हणून सरकार शाळांमध्ये मिड-डे मील योजना राबवते. या योजनेमुळे मुलांच्या शारीरिक आणि मानसिक वाढीसाठी आवश्यक असणाऱ्या पोषणाची पूर्तता होते. यासह, ICDS अंतर्गत गर्भवती महिला, स्तनपान करणाऱ्या मातांना आणि लहान मुलांना पोषण आहार आणि आरोग्यसेवा दिल्या जातात.

योजना राबविण्याची प्रक्रिया:

• राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी राज्य सरकारे आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांना महत्त्वपूर्ण भूमिका बजवावी लागते. योजना राबविण्यासाठी खालील टप्पे पूर्ण करावे लागतात:
• सरकारने आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल आणि सामाजिकदृष्ट्या मागासलेल्या कुटुंबांची ओळख पटवून त्यांची नोंदणी करावी.
• सरकारी गोदामांमधून लाभार्थ्यांच्या जवळच्या रेशन दुकानांपर्यंत अन्नधान्य पोहोचवले जाते. प्रत्येक कुटुंबाला त्यांच्या गरजेनुसार ठराविक प्रमाणात अन्नधान्य दिले जाते.
• योजना प्रभावीपणे राबवली जात आहे की नाही, हे सुनिश्चित करण्यासाठी सरकारी यंत्रणा नियमित तपासणी करतात आणि लाभार्थ्यांच्या फीडबॅकचा विचार करतात.

राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानासाठी आवश्यक कागदपत्रे:

राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाच्या अंतर्गत अनुदान प्राप्त करण्यासाठी काही आवश्यक कागदपत्रांची आवश्यकता असते:

• पूर्वसंमती पत्र
• हमीपत्र
• खरेदी करण्याचे साधन (पंप, पाईप, शेततळे या घटकांसाठी) / कोटेशन
• जात प्रमाणपत्र
• केंद्र सरकारच्या मान्यताप्राप्त एजन्सीचे चाचणी प्रमाणपत्र (पंप घटकासाठी)
• शेताची सातबारा किंवा 7/12 प्रमाणपत्र
• 8-ए प्रमाणपत्र

ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?

• वेबसाइटला भेट द्या. (महाराष्ट्रासाठी: https://mahafood.gov.in )
• जर आपण प्रथमच अर्ज करत असाल, तर “नोंदणी” किंवा “रजिस्टर” या पर्यायावर क्लिक करा.
• आपले नाव, वडिलांचे नाव, जन्मतारीख, आधार क्रमांक, आणि मोबाईल नंबर इत्यादी तपशील प्रविष्ट करा.
• नोंदणी केल्यानंतर आपल्याला एक यूजर आयडी आणि पासवर्ड तयार करावा लागेल, जो पुढील लॉगिनसाठी आवश्यक आहे.
• नोंदणी पूर्ण झाल्यावर, आपला यूजर आयडी आणि पासवर्ड वापरून वेबसाइटवर लॉगिन करा.
• “अर्ज फॉर्म” या पर्यायावर क्लिक करा.
• आपल्या कुटुंबातील सर्व सदस्यांची माहिती, उत्पन्नाचे प्रमाण, पत्ता, आणि इतर आवश्यक तपशील भरा.
• आधार कार्ड, ओळखपत्र, उत्पन्नाचा पुरावा, आणि पत्त्याचा पुरावा यांसारखी आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा.
• सर्व माहिती बरोबर आहे का हे एकदा तपासा.
• सर्व माहिती आणि कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर, “सबमिट” बटणावर क्लिक करा.
• अर्ज सबमिट झाल्यावर आपल्याला एक अर्ज क्रमांक मिळेल, जो भविष्यातील संदर्भासाठी आवश्यक असेल.
• अर्ज सबमिट केल्यानंतर, काही दिवसांनी आपला अर्ज मंजूर झालाय की नाही, हे तपासण्यासाठी वेबसाइटवर “अर्जाची स्थिती तपासा” या पर्यायावर क्लिक करा.
• आपला अर्ज क्रमांक प्रविष्ट करून आपल्या अर्जाची स्थिती जाणून घ्या.
• राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाचा लाभ घेण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया अत्यंत सोपी आहे. ही प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांची माहिती आणि अचूक तपशील असणे महत्त्वाचे आहे. अर्ज मंजूर झाल्यानंतर आपल्याला स्वस्त दरात अन्नधान्य मिळण्यास सुरूवात होईल. त्यामुळे, योग्य ती माहिती भरून आणि सर्व कागदपत्रे तयार ठेऊन ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करणे गरजेचे आहे.

ऑफलाईन अर्ज कसा करावा?

• सर्वात आधी अर्जदाराने आपल्या जिल्हाधिकारी कार्यालयात किंवा तहसील कार्यालयात संपर्क साधावा. या कार्यालयात राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा योजनेचा अर्ज उपलब्ध असेल.
• संबंधित कार्यालयात अर्जाचा नमुना किंवा फॉर्म मागावा. हा फॉर्म सामान्यतः कुटुंबाच्या माहितीवर आधारित असतो.
• अर्जामध्ये नाव, पत्ता, वय, आधार क्रमांक ही माहिती भरावी.
• कुटुंबातील सदस्यांची संख्या आणि त्यांचे आधार क्रमांक.
• उत्पन्नाचे स्रोत आणि वार्षिक उत्पन्नाची माहिती.
• कुटुंबाचे उत्पन्न गरिबी रेषेखाली आहे का, याची माहिती.
• अर्जासोबत खालील कागदपत्रे जोडावीत:
• आधार कार्डाची झेरॉक्स प्रत.
• उत्पन्न प्रमाणपत्र.
• कुटुंबातील सर्व सदस्यांची ओळखपत्रे.
• पत्ता पुरावा (जसे की रेशन कार्ड, वीज बिल इत्यादी).
• अर्ज भरून झाल्यावर, तो जिल्हाधिकारी कार्यालयात सादर करावा. अर्ज जमा केल्यावर, अर्जाची रिसीट मिळेल. ही रिसीट भविष्यातील संदर्भासाठी जपून ठेवा.
• पडताळणी प्रक्रिया: अर्ज सादर केल्यानंतर, संबंधित अधिकारी तुमच्या अर्जाची पडताळणी करतील. यामध्ये कागदपत्रांची तपासणी आणि कुटुंबाच्या माहितीची शहानिशा केली जाईल.

अर्ज मंजूर झाल्यानंतर, तुम्हाला लाभार्थी म्हणून निवडले जाईल आणि तुम्हाला सरकारी अन्नधान्य दुकानातून लाभ मिळू लागेल.राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानामध्ये अर्ज करण्याची ऑफलाइन प्रक्रिया सोपी आहे. जिल्हाधिकारी कार्यालयात जाऊन योग्य माहिती भरून अर्ज सादर केल्यास तुम्ही या योजनेचा लाभ सहज मिळवू शकता.

तुम्ही या योजनेचा लाभ घेतला का? तुमची उत्तरे कमेंट बॉक्समध्ये लिहून आम्हाला पाठवा. याशिवाय, आमच्या टोल फ्री क्रमांक 1800-1036-110 वर संपर्क साधून देखील तुम्ही देहातच्या कृषी तज्ञांकडून मोफत सल्ला मिळवू शकता. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध योजनांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “शेतकरी योजना” चॅनेलला फॉलो करा. तसेच ही माहिती अधिक शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी पोस्ट लाईक आणि शेयर करायला विसरु नका.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):

1. राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान योजनेसाठी अधिकृत वेबसाईट कोणती आहे?

https://mahafood.gov.in ही राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान योजनेसाठीची अधिकृत वेबसाईट आहे.

2. राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान योजना म्हणजे काय?

आपल्या देशातील सर्वसामान्य नागरिकांना पोषणमूल्ययुक्त आणि सुरक्षित अन्न मिळवून देण्यासाठी राबविले जाणारे महत्त्वपूर्ण अभियान म्हणजेच राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियान.

3. राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाचे मुख्य उद्दिष्ट काय?

राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अभियानाचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे गरिबी रेषेखालील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना स्वस्त दरात अन्नधान्य उपलब्ध करून देणे.