पिकांमधील फळमाशी व्यवस्थापन

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो,

पिकांमध्ये कीड व्यवस्थापनाला खूप मोठे महत्त्व असून पिकांवर होणारा किडींचा प्रादुर्भाव वेळीच उपाययोजना करून नियंत्रणात आणणे गरजेचे असते. यातीलच वेलवर्गीय पीक असो वा फळवर्गीय पीक, सर्वामध्येच एक प्रामुख्याने आढळणारी किड म्हणजे "फळमाशी". आजच्या या लेखात आपण पिकाचे सर्वात जास्त नुकसान करणाऱ्या याच फळमाशी कीटकाच्या व्यवस्थापनाविषयी जाणून घेणार आहोत.

फळमाशीची ओळख:

• फळमाशीची प्रौढावस्था घरी दिसणाऱ्या माशी सारखी दिसते व साधारण पाच ते सहा मी. मी. लांब असते.
• फळमाशीचा मागील भाग टोकदार व गर्द कथ्या रंगाचा असून पंख सरळ लांब असतात.
• साधारणपणे फळमाशी पिवळसर सोनेरी दिसते.

फळमाशी जीवनक्रम:

• नर आणि मादी फळमाशीचे मिलन होते व त्यानंतर मादी फुलोऱ्यात आलेल्या पिकामध्ये आढळून येते.
• एकदम कळीतून बाहेर आलेल्या छोट्या अशा फळावर फळमाशीची मादी डंख मारते आणि आतमध्ये अंडी घालते.
• एक दोन दिवसात म्हणजेच अंडी घालण्याचा कालावधी पूर्ण झाल्यावर त्यामधून अळी बाहेर येते व फळाच्या आतमध्येच वाढ चालू होते.
• जसे जसे फळ मोठे होईल तसतसे आतमध्ये अळी पण मोठी होत जाते आणि फळ आतून खायला सूरवात करते.
• अळी चा कालावधी संपल्यानंतर अळी फळातून बाहेर जमिनीत पडते व कोषावस्थे मध्ये जाते ज्यातून पुन्हा नवीन प्रौढ फळमाशी तयार होते.

फळमाशीमुळे होणारे नुकसान:

• फळमाशीची एक मादी संपूर्ण जीवन काळात फळाच्या सालीखाली 500 ते 1000 अंडीपुंजके देते.
• त्यामधून चार ते पाच दिवसात किंवा सात दिवसात अळ्या बाहेर पडतात. या बाहेर पडलेल्या अळ्या फळांच्या गरावर उपजीविका करतात व फळे कुजवतात. या अळीच्या प्रादुर्भावामुळे फळांना अकाली पक्वता येते तसेच फळांमध्ये अळ्या पडतात अशी फळे वेडीवाकडी होतात व फळगळ होते.

फळमाशीचे एकात्मिक कीड व्यवस्थापन:

• जमिनीची नांगरट करून जमीन चांगली तापू देणे गरजेचे असून त्यामुळे या अळीचे कोश उष्णतेत नष्ट होतात.
• शक्यतो फळमाशीला प्रतिकारक असणाऱ्या जातींची लागवड करावी.
• फळमाशी ग्रस्त बागेत पडलेली फळे गोळा करून ती नष्ट करून टाकावी किंवा लांब नेऊन त्यांचा नायनाट करावा.
• बागेमध्ये कामगंध सापळे एका एकरसाठी 15 ते 20 लावावे.
• फळधारणा जेव्हा होईल तेव्हा पाच टक्के निंबोळी अर्क किंवा अझाडिरेक्टरीन (1000 पीपीएम) 10 मिली प्रति 10 लिटर पाणी याप्रमाणे फवारणी करावी. त्यासोबतच तज्ञांच्या सल्ल्याने आर्थिक नुकसानीची पूर्वसंकेत पातळी पाहून शिफारशीप्रमाणे तज्ज्ञांच्या सल्ल्याने औषधांची फवारणी घेणे गरजेचे आहे.

रासायनिक नियंत्रण:

• फ्लुबेंडियामाइड 90 + डेल्टामेथ्रिन 60 एससी (बायर-फेनोस क्विक) 0.5 मिली/प्रति लिटर फवारणी करावी.
• सायंट्रानिलिप्रोल 10.26% डब्ल्यू /डब्ल्यू ओडी (एफएमसी-बेनेविया) 2 मिली/प्रति लिटर फवारणी करावी.
• फ्लुबेंडिएमाइड 39.35% एम/एम एस.सी (बायर-फेम) 0.5 मिली/लिटर फवारणी करावी.
• फ्लुबेंडियामाइड 20% डब्ल्यूजी (टाटा-ताकुमी) 0.5 ग्रॅम/लिटर फवारणी करावी.

तुमच्या पिकात फळमाशीची कोणती लक्षणे दिसून आली? व तुम्ही काय उपाययोजना केल्या? याबद्दलची माहिती आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “कृषी ज्ञान” चॅनेलला फॉलो करा. तसेच तुमच्या समस्यांच्या निवारणासाठी आमच्या टोल फ्री क्रमांक 1800-1036-110 वर संपर्क साधून कृषी तज्ञांकडून मोफत सल्ला मिळवा.