बटाटा पिकात लवकर येणाऱ्या करप्याची लक्षणे आणि व्यवस्थापन (Symptoms and Management of Early Blight in Potato crop)

नमस्कार शेतकरी बंधूंनो,

देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!

बटाटा हे रब्बी हंगामातील महत्वाचे पीक असून, या पिकाची लागवड पुणे, सातारा, नाशिक, अहमदनगर, बीड, औरंगाबाद आणि नागपूर या जिल्ह्यात केली जाते. बटाटा पिकामध्ये आधुनिक लागवड पद्धती, बियाणे निवड प्रक्रिया या बाबींकडे प्रामुख्याने लक्ष दिल्यास पिकापासून मिळणाऱ्या नफ्यात वाढ होऊ शकते. भारतात रब्बी हंगामात मोठ्या प्रमाणात बटाटा लागवड केलेली पाहायला मिळते. वातावरणातील सततच्या बदलांमुळे बटाटा पिकामध्ये विविध रोगांचा प्रादुर्भाव आढळून येतो. आज आपण त्यातीलच एका म्हणजेच बटाटा पिकात लवकर येणारा करपा रोग व त्याच्या व्यवस्थापनाविषयीची माहिती जाणून घेणार आहोत.

करपा म्हणजे काय (What is Blight)?

• करपा हा एक बुरशीजन्य रोग असून याची लक्षणे ही रोपाच्या पानांवरती सहजपणे दिसून येतात.
• करपा रोग बियाणे व जमिनीतील बुरशीमुळे होतात. तसेच झाडाचे रोगग्रस्त अवशेष, हवा, पाणी व कीटकांमार्फत या रोगाचा प्रसार होतो.
• बटाटा पिकावर दोन प्रकारचे करपा दिसून येतात १) लवकर येणार करपा व २)उशिरा येणारा करपा रोग चला आता यातील लवकर येणारा करपा पिकाचे कसे नुकसान करतो याविषयी जाणून घेऊया.

लवकर येणाऱ्या करपा रोगाची लक्षणे (Symptoms of Early Blight in Potato crop):

• बटाटा पिकात लवकर येणारा करपा हा रोग अल्टरनेरिया सोलेनी या बुरशीमुळे येतो.
• बटाटा पिकात लवकर येणारा करपा या रोगाच्या बुरशीमुळे पानावर गोलाकार तपकिरी काळसर रंगाचे वलयांकित ठिपके दिसतात.
• रोगाचे प्रमाण जास्त असल्यास पाने करपून गळतात.
• बटाटे तपकिरी काळे पडून कुजतात.
• या रोगाचा प्रादुर्भाव झालेले बटाटे साठवणुकीत सडतात.
• या रोगाच्या प्रादुर्भावामुळे बटाट्याच्या उत्पादनात घट येते.

लवकर येणारा करपा रोग व्यवस्थापन (Management of Early Blight in Potato crop):

• बटाटा पिकानंतर टोमॅटो आणि टोमॅटो पिकानंतर बटाटा पीक घेणे टाळावे.
• लागवडीसाठी रोगमुक्त बियाण्यांचा म्हणजे रोगमुक्त बटाट्याचा वापर करावा.
• लागवड करताना तज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली रोग प्रतिकारक जातींचा वापर करावा.
• पीक तणविरहित ठेवावे.
• बटाटा पिकावरील करपा या रोगाच्या व्यवस्थापनासाठी रोगाचा प्रादुर्भाव दिसताच योग्य निदान करून तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली खालील पैकी कोणत्याही एका बुरशीनाशकाची निर्देशित प्रमाणात फवारणी करावी. आवश्यकतेनुसार पुन्हा एकदा बुरशीनाशक बदलून पंधरा दिवसांनी फवारणी करावी.
• रोगाची लक्षणे दिसताच अझॉक्सीस्ट्रोबिन 11% + टेब्युकोनाझोल 18.3% एससी (देहात Azytop) 300 मिली प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी किंवा
• मॅन्कोझेब 75% डब्ल्यूपी (देहात DEM-45) 500 ग्रॅम प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी किंवा
• अझोक्सिस्ट्रोबिन 18.2% + डायफेनोकोनाझोल 11.4% एससी (देहात सिमपेक्ट) 200 मिली प्रति 200 लिटर पाणी याप्रमाणात फवारणी करावी किंवा
• क्लोरोथालोनिल 75% डब्ल्यूपी (कोरोमंडल-जटायू) 750 ग्रॅम प्रति 200 लीटर पाणी याप्रमाणात फवारणी करावी किंवा
• फ्लुओपिकोलाइड 62.5 + प्रोपामोकार्ब हाइड्रोक्लोराइड 625 एससी (बायर-इन्फिनिटो) 400-450 मिलीची प्रति एकर फवारणी करावी किंवा
• एमेटोक्ट्रैडिन 27% + डिमेथोमोर्फ 20.27% एससी (बीएएसएफ-झम्प्रो) 320 से 400 मिलीची प्रति एकर फवारणी करावी.

फवारणी करताना घ्यावयाची काळजी:

• फवारणीसाठी गढूळ पाणी वापरू नये. स्वच्छ पाणीच वापरावे.
• फवारणी द्रावण प्लास्टिक बकेटमध्ये करावे.
• शक्य झाल्यास फवारणीच्या वेळेस आपण स्वतः शेतात हजर राहावे.
• फवारणीच्या दिवशी ढगाळ वातावरण असल्यास शक्यतोवर फवारणी करू नये व केल्यास बेस्ट स्टीकरचा वापर अवश्य करावा. तरीही ताबडतोब पाऊस पडल्यास फवारणीचा फायदा होत नाही.
• औषध तयार करताना प्रथम थोड्या पाण्यात घेऊन नंतर जास्त पाण्यात मिसळावे व व्यवस्थित ढवळून घ्यावे.
• फवारणी शक्यतोवर सकाळी व दुपारी 4 नंतर करावी. जास्त उन्हामध्ये कृषी रसायनांचे विघटन होते व पाहिजे तसे परिणाम दिसत नाहीत.
• तणनाशकांचा पंप फवारणीसाठी शक्यतोवर वापरू नाही.
• एकाच औषधाचा किंवा एकाच गटातील औषधांचा सतत वापर करू नये. त्यामुळे किडींमध्ये प्रतिकारशक्ती वाढते.
• कीटकनाशके, बुरशीनाशके, संजीवके, एकत्र फवारताना त्यांची सुसंगतता पडताळून पाहावी. द्रावण घट्ट झाल्यास, फाटल्यास किंवा न विरघळल्यास फवारू नये.
• फवारणीसाठी तयार करून ठेवलेल्या द्रावणाचा ताबडतोब वापर करावा, ते जास्त काळ ठेवू नये.
• फवारणी सर्व झाडावर खालीवर पानांच्या मागे-पुढे एकसमान होईल याची काळजी घ्यावी.

तुमच्या बटाटयाच्या पिकात लवकर येणाऱ्या करपा रोगाची कोणती लक्षणे दिसून आलेली? तुम्ही तुमचे पीक वाचविण्यासाठी काय उपाययोजना केल्या हे आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “शेतकरी डॉक्टर” चॅनेलला फॉलो करा.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):

1. बटाटा पिकाची लागवड कधी करावी?

बटाटा पिकाची लागवड खरीप हंगामात जून, जुलै महिन्यात व रब्बी हंगामात ऑक्टोंबर, नोव्हेंबर महिन्यात करावी.

2. बटाट्याचे पीक किती दिवसात येते?

बटाट्याचे पीक 90 ते 100 दिवसांत कापणीसाठी तयार होते.

3. बटाटा पिकात आढळून येणारे मुख्य रोग कोणते?

करपा व खोक्या रोग हे बटाटा पिकात आढळून येणारे प्रमुख रोग आहेत.