ऊस पिकामधील लाल कुज रोगाची लक्षणे आणि व्यवस्थापन! (Symptoms and Management of Red Rot Disease in Sugarcane!)

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो,
देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!
ऊस हे महाराष्ट्रातील महत्वाच्या नगदी पिकांपैकी एक असून भारतातील प्रमुख ऊस उत्पादक राज्यांपैकी देखील एक आहे. ऊस हे उष्णकटिबंधीय व बहूवर्षीय पीक आहे. महाराष्ट्रातील सांगली, कोल्हापूर, सातारा, सोलापूर, पुणे हे प्रमुख ऊस उत्पादक जिल्हे आहेत. महाराष्ट्रात ऊस पिकावर विविध प्रकारच्या किडी व अनेक रोगांचा प्रादुर्भाव होतो. त्यामध्ये खोड कीड, कांडी कीड, शेंडे कीड, मूळ पोखरणारी अळी, खवले कीड तसेच पोक्का बोईंग, लालकूज, तांबेरा, ऊसाची चाबूक काणी आणि मर रोग या किडी व रोगांचा समावेश आहे. आजच्या आपल्या या भागात आपण याच रोगांपैकी महत्वाच्या लाल कूज या रोगा विषयीची व त्यांच्या व्यवस्थापनाविषयीची माहिती जाणून घेणार आहोत.
ऊस पिकातील लाल कुज रोगाची कारणे (Red Rot) :
- लाल कुज हा रोग मातीमध्ये असलेल्या कॉलिटॉट्रिकम फॅलकॅटम या बुरशीमुळे होतो.
- पिकामधील मायसेलियमच्या वाढीमुळे ही बुरशी ऊतींवर परिणाम करते.
- या रोगाचे बीजाणू पाणी, माती, पिकांच्या अवशेषांमध्ये (जसे की पाने आणि मुळे) प्रवेश करतात आणि ऊसाचे उत्पादन कमी करतात.
- या रोगाची बुरशी ऊसाच्या संचासोबत एका शेतातून दुसऱ्या शेतात पसरते.
- या रोगाच्या प्रभावामुळे पाने पिवळी पडतात आणि नंतर सुकतात, त्यामुळे ऊसाच्या वाढीवर परिणाम होतो.
ऊस पिकातील लाल कुज रोगाची लक्षणे (Symptoms of Red Rot disease in Sugarcane):
- लाल कूज रोग हा जुलै ते ऑक्टोबर महिन्यात दिसू लागतो.
- या रोगाचा प्रादुर्भाव प्रामुख्याने ऊसावर आणि पानांवर दिसून येतो.
- लागण झालेल्या पानांचा रंग बदलतो.
- हिरवा ते नारिंगीनंतर नारिंगी ते पिवळा असा होतो.
- लाल रंगाचे ठिपके पानाच्या मध्य शिरेवर दिसतात.
- पाने खालून वर सुकत जातात. नंतर रोगग्रस्त ऊस फिकट रंगाचा आणि पोकळ होतो.
- लागण झालेल्या ऊसाचे मध्येच विभाजन केल्यास त्यातून आबंट वास येतो व अंतर्गत भाग लाल झालेला दिसतो.
- कधी-कधी आतल्या भागात काळ्या तपकिरी रंगाचा द्रव दिसून येतो.
ऊस पिकातील लाल कुज रोग नियंत्रण (Management of Red Rot disease in Sugarcane) :
- लागवडीपुर्वी बेणे 1 टक्का बोर्डोमिश्रणच्या द्रावणात बुडवावेत.
- रोग आढळून आल्यास पाने व ऊस गोळा करून जाळून नष्ट करावेत.
- बियाणे कार्बेन्डाझिम 50% डब्ल्यू पी (क्रिस्टल-बाविस्टीन) च्या द्रावणात 2 ग्रॅम प्रति लिटर पाणी 15 मिनिटे बुडवून ठेवावे नंतर त्याची लागवड करावी.
- कार्बेन्डाजिम 50% डब्ल्यूपी (क्रिस्ट-बाविस्टिन) 250 ग्रॅम 200 लिटर पाण्यात मिसळून एकरी ड्रेंचिंग करावे किंवा
- मॅन्कोझेब 75 % डब्ल्यूपी (देहात DEM 45) 600 ग्रॅम प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात मिसळून ड्रेंचिंग करावे करावी किंवा
- अझॉक्सीस्ट्रोबिन 11% + टेब्युकोनाझोल 18.3% एससी (देहात अझिटॉप) 400 मिली प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात मिसळून ड्रेंचिंग करावे किंवा
- अझॉक्सीस्ट्रोबिन 18.2% + डिफेनोकोनाझोल 11.4% एस.सी (देहात सिमपेक्ट) 200 मिली प्रति एकर 200 लिटर पाण्यात ड्रेंचिंग करावे.
फवारणी करताना घ्यावयाची काळजी:
- फवारणीसाठी गढूळ पाणी वापरू नये. स्वच्छ पाणीच वापरावे.
- फवारणी द्रावण प्लास्टिक बकेटमध्ये करावे.
- शक्य झाल्यास फवारणीच्या वेळेस आपण स्वतः शेतात हजर राहावे.
- फवारणीच्या दिवशी ढगाळ वातावरण असल्यास शक्यतोवर फवारणी करू नये व केल्यास बेस्ट स्टीकरचा वापर अवश्य करावा. तरीही ताबडतोब पाऊस पडल्यास फवारणीचा फायदा होत नाही.
- औषध तयार करताना प्रथम थोड्या पाण्यात घेऊन नंतर जास्त पाण्यात मिसळावे व व्यवस्थित ढवळून घ्यावे.
- फवारणी शक्यतोवर सकाळी व दुपारी 4 नंतर करावी. जास्त उन्हामध्ये कृषी रसायनांचे विघटन होते व पाहिजे तसे परिणाम दिसत नाहीत.
- तणनाशकांचा पंप फवारणीसाठी शक्यतोवर वापरू नाही.
- एकाच औषधाचा किंवा एकाच गटातील औषधांचा सतत वापर करू नये. त्यामुळे किडींमध्ये प्रतिकारशक्ती वाढते.
- कीटकनाशके, बुरशीनाशके, संजीवके, एकत्र फवारताना त्यांची सुसंगतता पडताळून पाहावी. द्रावण घट्ट झाल्यास, फाटल्यास किंवा न विरघळल्यास फवारू नये.
- फवारणीसाठी तयार करून ठेवलेल्या द्रावणाचा ताबडतोब वापर करावा, ते जास्त काळ ठेवू नये.
- फवारणी सर्व झाडावर खालीवर पानांच्या मागे-पुढे एकसमान होईल याची काळजी घ्यावी.
तुमच्या ऊस पिकामध्ये लाल कूज रोगाची काय लक्षणे दिसून आली व तुम्ही कशाप्रकारे व्यवस्थापन केले? याबद्दलची माहिती आपल्या इतर शेतकरी मित्रांसह कमेंट्सद्वारे शेयर करा. सोबतच या लेखाला लाईक करायला आणि लेखावर कमेंट करायला विसरू नका. यासारख्या विविध पिकांच्या महत्वपूर्ण माहितीसाठी “शेतकरी डॉक्टर” चॅनेलला फॉलो करा. तसेच ही माहिती अधिक शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी पोस्ट लाईक आणि शेयर करायला विसरु नका.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):
1. महाराष्ट्रात ऊस पिकाची लागवड कुठे होते?
ऊसाचे पीक प्रामुख्याने महाराष्ट्रातील सांगली, कोल्हापूर, सातारा, सोलापूर, पुणे येथे घेतले जाते.
2. ऊस पिकावर कोणते रोग व कीटक दिसून येतात?
ऊस पिकावर प्रामुख्याने खोड कीड, कांडी कीड, शेंडे कीड, मूळ पोखरणारी अळी, खवले कीड तसेच पोक्का बोईंग, लालकूज, तांबेरा, ऊसाची चाबूक काणी आणि मर रोग यासारख्या प्रमुख किडी व रोगांचा प्रादुर्भाव आढळतो.
3. ऊस पिकातील लाल कूज हा रोग कोणत्या बुरशीमुळे होतो?
ऊस पिकातील लाल कुज हा रोग मातीमध्ये असलेल्या कॉलिटॉट्रिकम फॅलकॅटम या बुरशीमुळे होतो.
जारी रखने के लिए कृपया लॉगिन करें

फसल चिकित्सक से मुफ़्त सलाह पाएँ
