जनावरांमध्ये आढळणाऱ्या वाईट सवयी! (Bad habits found in Animals!)

नमस्कार पशुपालकांनो,

देहात परिवारात आपले सहर्ष स्वागत आहे!

जनावरांमध्ये डोळा फिरवणे, चाटणे किंवा केस खाणे, डोके घासणे, जीभ गुंडाळणे यासारख्या काही वाईट सवयी दिसून येतात. शारीरिक ताण तसेच आहार, व्यवस्थापनाच्या अयोग्य नियोजनामुळे या सवयी दिसून येतात. ही लक्षणे ओळखून तातडीने व्यवस्थापनात बदल करावेत. जनावरे अस्वस्थतेमुळे विविध ताण तणावात असतात. त्यामुळे त्यांच्या आरोग्यावर आणि दुग्धोत्पादनावर वाईट परिणाम होतो. यासाठी दररोज जनावरांच्या हालचाली तसेच अयोग्य सवयींवर लक्ष ठेऊन त्यांना योग्य वातावरण आणि आहार देणे गरजेचे आहे. चला तर मग जाणून घेऊया जनावरांमध्ये आढळणाऱ्या वाईट सवयींविषयी.

डोळा फिरवणे:

• कोणतीही दृश्यमान वस्तू नसताना डोळे कक्षेत फिरवले जातात.
• सहसा ही प्रवृत्ती वासरांमध्ये दिसून येते. प्रौढ जनावरांचे डोळा फिरवणे हे काहीवेळा तणाव, अस्वस्थता, किंवा शारीरिक समस्यांचे सूचक असू शकते.
• डोळा फिरवणे हे डोळ्यांच्या दुखापती, प्रादुर्भाव, किंवा न्यूरोलॉजिकल समस्यांचे लक्षण असू शकते.
• वारंवार डोळा फिरवण्यामुळे डोळ्यांमध्ये थकवा येतो. अशा प्रकारामुळे डोळ्यांच्या हालचालींवर ताण येऊन दृष्टीवर परिणाम होऊ शकतो. डोळा फिरवणे हे मानसिक ताण, असुरक्षितता, किंवा अस्वस्थतेचे लक्षण असते.

उपाय:

• योग्य प्रशिक्षण आणि वर्तन सुधारणा करून या सवयीवर नियंत्रण मिळवता येते.
• जनावरे ताणामुळे डोळे फिरवू शकतात. त्यामुळे त्यांना शांत करण्यासाठी योग्य तंत्र शिकवणे महत्वाचे आहे.
• मसाज, आरामदायक वातावरणआणि समर्पक आहार यामुळे ताण कमी होऊ शकतो.

जीभ गुंडाळणे:

• जीभ तोंडाच्या आत आणि बाहेर केली जाते.
• तोंडाच्या बाहेर किंवा आतमध्ये फिरवली जाते.
• ही स्थिती सर्व वयोगट आणि प्रजातींमध्ये आढळते.
• हे सामान्यतः वासरू होण्यापूर्वी आणि नंतर घडते.
• हे दोष आनुवंशिक असतात किंवा कमी कोरडा चारा खाऊ घातल्याने दिसतात.
• जीभ गुंडाळणे हे मानसिक ताण, कंटाळा, किंवा अपुरी जागा असल्याचे सूचक असते.
• वारंवार जीभ गुंडाळल्याने लाळेचा जास्त प्रमाणात स्राव होतो, ज्यामुळे अपचन होण्याची शक्यता असते.
• हे वर्तन ऊर्जेचा अनावश्यक वापर करू शकते, ज्यामुळे जनावरास थकवा येतो.

उपाय:

• जनावराच्या वर्तनाचे नियमित निरीक्षण करावे. यामुळे कोणत्याही समस्येचे वेळेत निदान करता येऊ शकते.

चाटणे किंवा केस खाणे:

• वेगवेगळ्या गोठ्यामधून हलविलेल्या वासरांमध्ये हा दोष सामान्य आहे.
• वासरांना दिसेल ते अंग चाटण्याची सवय लागते, यामुळे पोटात केसांचा गठ्ठा जमा होतो आणि ते आतड्याची कार्य क्षमता कमी करते.
• केस खाणे हा प्रकार जनावरांसाठी एक सामान्य, नैसर्गिक वर्तणूक असू शकते.
• जनावरे आपले शरीर स्वच्छ ठेवण्यासाठी किंवा मानसिक तणाव कमी करण्यासाठी असे करतात.
• काही वेळा या वर्तणुकीचे आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतात.
• केस खाणे जनावराच्या शारीरिक आणि मानसिक स्थितीला नकारात्मक रीतीने प्रभावित करू शकते. केस खाल्ल्यामुळे त्यांच्या शरीरावर जखमा होऊ शकतात.
• केस खाण्यामुळे शरीरावर ओरखडे पडू शकतात, ज्यामुळे जखमेत संसर्ग होऊ शकतो. त्यांच्या शरीराला आवश्यक पोषणतत्त्वांची कमी जाणवू शकते.

उपाय:

• योग्य आहार, मानसिक आराम, आणि वर्तन प्रशिक्षणामुळे यावर नियंत्रण ठेवता येऊ शकते.

अतिरिक्त धान्याचा परिणाम:

• प्रौढ जनावरांनी त्यांच्या आहाराच्या गरजेपेक्षा जास्त धान्य खाल्ल्यास पचन प्रक्रियेत जास्त आम्ल तयार होतो. यामुळे रुमेन अॅसिडोसिस होऊ शकतो, हे धोकादायक आहे.
• पचन संस्थेमध्ये अडथळे येऊन अपचन, गॅस्ट्रिक समस्या आणि फुगवटा होण्याचा धोका वाढतो. अति धान्य खाल्ल्याने पचन क्रियेमध्ये अडथळा येतो आणि त्यामुळे जुलाब होऊ शकतात.
• धान्यामुळे शरीरात जास्त उष्मांक (कॅलरी) निर्माण होतो, ज्यामुळे जनावर जाड होण्याची शक्यता असते. शरीरात ऊर्जा जास्त असल्यामुळे ते अतिउत्साही किंवा आक्रमक होऊ शकतात.
• पचनासाठी लागणारा अतिरिक्त वेळ आणि ऊर्जा यामुळे जनावर सुस्त होते.

उपाय:

• धान्य देण्यापूर्वी गवताची पेंडी द्यावी.
• धान्य कमी कमी प्रमाणात विभाजित करुन द्यावे.
• आहाराचे प्रमाण योग्य प्रमाणात ठरवून त्यांना योग्य मात्रेमध्ये धान्य द्यावे. त्यांचा आहार अधिक नियंत्रित करावा. त्यांच्या आहारात आवश्यक प्रथिन, लोह, आणि कॅल्शिअम या पोषक तत्त्वांचा समावेश करावा.

डोके घासणे:

• गोठ्यामध्ये जास्त काळ बंदिस्त केलेले जनावरे उन्हाळ्यात त्यांचे डोके गोठ्यातील काही भागांवर वारंवार घासतात.
• हे वर्तन इतर प्राण्यांच्या तुलनेत शिंग असलेल्या प्राण्यांमध्ये आणि बैलांमध्ये अधिक दिसून येते.
• डोके घासणे सामान्यतः आराम किंवा कधीकधी अस्वस्थता व्यक्त करण्याचा संकेत आहे.
• डोके घासल्यामुळे त्वचेवर घर्षण होऊन जखमा, त्वचेवर सूज होऊ शकते.
• विशेषतः कानांच्या मागे किंवा डोक्याच्या इतर भागावर जर जखम झाली असेल, तर प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता वाढते.
• डोक्याचा भाग, कान, किंवा गळ्याभोवती जास्त घासल्याने जखमा होतात. हे वर्तन खूप वेळा घडल्यास जनावर तणावग्रस्त किंवा चिंताग्रस्त होते.

उपाय:

• जनावराला शांत आणि सुरक्षित वातावरण देणे महत्त्वाचे आहे. आवाज, गोंधळ किंवा इतर बाह्य कारणांमुळे अस्वस्थ होणाऱ्या जनावरांना योग्य वातावरण तयार करावे.

तुमच्या जनावरांमध्ये आढळणाऱ्या वाईट सवयी कोणत्या आणि तुम्ही काय उपाययोजना केल्या? या विषयीची माहिती इतर पशुपालकांसह शेयर करा. या पोस्टमध्ये नमूद केलेल्या गोष्टी तुम्हाला नक्कीच उपयोगी ठरतील. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर, अशा अजून माहितीसाठी "पशु ज्ञान" चॅनेलला फॉलो करा. तसेच ही पोस्ट लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Frequently asked Questions):

1. जनावरांमध्ये वाईट सवयी का दिसून येतात?

शारीरिक ताण तसेच आहार, व्यवस्थापनाच्या अयोग्य नियोजनामुळे जनावरांमध्ये वाईट सवयी दिसून येतात.

2. डोळा फिरवणे हे कशाचे लक्षण आहे?

डोळा फिरवणे हे मानसिक ताण, असुरक्षितता, किंवा अस्वस्थतेचे लक्षण असते.

3. चाटणे किंवा केस खाणे हे दोष कोणत्या वासरांमध्ये दिसून येतात?

चाटणे किंवा केस खाणे हे दोष वेगवेगळ्या गोठ्यामधून हलविलेल्या वासरांमध्ये सामान्यतः दिसून येतात.