कुक्कुटपालनात लेयर पोल्ट्री फार्मिंग टेक्निक

नमस्कार पशुपालकांनो,

कुक्कुटपालन हा भारतातील अतिशय फायदेशीर व्यवसाय आहे. जागतिक स्तरावर, भारत अंडी उत्पादनात जगात तिसरा आणि चिकन मांस उत्पादनात पाचव्या क्रमांकावर आहे. जरी उत्पादन प्रामुख्याने व्यावसायिक मार्गाने साध्य केले जात असले तरी, ग्रामीण पोल्ट्री क्षेत्राचा भारतीय पोल्ट्री उद्योगात मोठा वाटा आहे. कुक्कुटपालन व्यवसाय कोणीही सुरू करू शकतो. आजच्या या भागात आपण लेयर पोल्ट्री फार्मिंग टेक्निकविषयी जाणून घेणार आहोत.

लेयर पोल्ट्री फार्मिंग म्हणजे काय?

लेयर पोल्ट्री फार्मिंग म्हणजे व्यावसायिक अंडी उत्पादनाच्या उद्देशाने अंडी देणारे प्राणी वाढवणे. लेयर कोंबडी ही कोंबडीची एक विशेष जाती आहे ज्यांचे एका दिवसाच्या वयापासून संगोपन करणे आवश्यक आहे. या कोंबड्या 18-19 आठवड्यांच्या वयात व्यावसायिकरित्या अंडी घालू लागतात. 72-78 आठवडे वय होईपर्यंत ते सतत अंडी घालणे सुरू ठेवतात. हे अंडी देण्याच्या कालावधीत सुमारे 2.25 किलोग्रॅम अन्न खाऊन, सुमारे एक किलोग्राम अंडी तयार करू शकतात. उत्पादनाचा कमी खर्च आणि अंड्याला असणारी जास्त मागणी यामुळे लेयर पोल्ट्री फार्मिंग भारतात खूप लोकप्रिय होत आहे. आजच्या युगात अंड्याची मागणी एवढी वाढली आहे की ती मागणी पूर्ण करणे कठीण झाले आहे कारण अंड्यांमध्ये आपल्याला प्रथिने, कॅल्शियम आणि ओमेगा-३ भरपूर प्रमाणात मिळतात.

पोल्ट्री फार्म व्यवसायाचे 2 प्रकार आहेत-

1. लेयर पोल्ट्री फार्म - हे अंड्यांसाठी केले जाते.
2. बॉयलर पोल्ट्री फार्म - हे मांस उत्पादनासाठी केले जाते.

लेयर पोल्ट्री फार्मसाठी विशेष आवश्यकता:

एग (अंड) लेयर फार्मिंगसाठी काय आवश्यक आहे ते पाहूया-

1. एग लेयर फार्मिंगसाठी शेड आणि नेस्टिंग क्षेत्र:

लेयर फार्मिंगसाठी जागा निवडताना काही गोष्टी लक्षात ठेवा.

उदाहरणार्थ, ग्रामीण भागात कुक्कुटपालन करा कारण ग्रामीण भागात जमीन आणि मजूर तुलनेने स्वस्त आहेत. आवाजमुक्त आणि शांत जागा निवडा. ठिकाण प्रदूषणमुक्त ठेवण्याचा प्रयत्न करा. तसेच जमीन निवडताना ताज्या आणि स्वच्छ पाण्याचा पुरेशा प्रमाणात स्त्रोत असल्याची खात्री करा. एवढेच नाही तर त्या ठिकाणाहून शहराकडे जाणाऱ्या वाहतूक व्यवस्थेकडेही लक्ष द्या आणि तुम्ही निवडलेल्या जागेच्या जवळपास बाजार असेल तर चांगले होईल. यामुळे तुमचा वाहतूक खर्च मोठ्या प्रमाणात वाचेल.

2. विविध प्रकारचे नेस्ट बॉक्स:

इंडिविजुअल नेस्ट - प्रत्येक 4-5 कोंबड्यांसाठी एक बॉक्स.

सामुदायिक नेस्ट - हा एकच बॉक्स असतो ज्यामध्ये 40-50 कोंबड्या राहतात.

ट्रॅप नेस्ट - या प्रकारच्या बॉक्सचा वापर संशोधनासाठी केला जातो कारण त्यात एका वेळी एक कोंबडी ठेवली जाते.

3. पोल्ट्री लेयर फार्मिंगसाठी फ्लोर स्पेस:

जरी ही एग (अंड) लेयर संगोपन पद्धत असली तरी कोंबड्यांना पुरेशी जागा उपलब्ध करून द्यावी, डीप लिटर प्रणालीमध्ये प्रति कोंबडी सुमारे 2 चौरस फूट जागा उपलब्ध करून द्यावी. पिंजरा प्रणालीमध्ये 18 इंच x 12 इंच जागा प्रदान केली पाहिजे, जी 3 ते 5 कोंबडी ठेवण्यासाठी पुरेशी आहे.

4. दिवसाचा प्रकाश:

लेयर कोंबड्यांना अंडी घालण्याच्या अवस्थेत असताना दिवसाचा सुमारे 14 तास प्रकाश हवा असतो. हवामानातील बदलामुळे काही वेळा दिवसाचा प्रकाश मिळत नाही, अशा स्थितीत 2-4 तास कृत्रिम प्रकाश द्यावा लागतो. त्यासाठी, शेतकरी प्रति 100 कोंबड्यांसाठी एक 60-वॅट लाइट बसवतात आणि स्वयंचलितपणे चालू आणि बंद करण्यासाठी सेट करतात.

5. अंड्यांचं संग्रहण:

डीप लिटर प्रणालीमध्ये दिवसातून एकदा आणि पिंजरा प्रणालीमध्ये दिवसातून दोनदा गोळा करावीत. अंडी गोळा करणे सोपे करण्यासाठी शेतकरी एग (अंडी) रोल आउट स्थापित करतात.

लेयर कोंबड्यांच्या जाती:

लोहमन, BV -300 (सफेद), BV -380 (भूरा), हाइलाइन ब्राउन, बोवनस व्हाइट, हाइलाइन W-36.

तुम्ही कुक्कुटपालनात लेयर पोल्ट्री फार्मिंग टेक्निकचा वापर करता का? तुम्ही कोणती जात वापरता आणि कसे व्यवस्थापन करता? याविषयीची माहिती इतर पशुपालकांसह शेयर करा. या पोस्टमध्ये नमूद केलेल्या गोष्टी तुम्हाला नक्कीच उपयोगी ठरतील. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर, अशा अजून माहितीसाठी "पशु ज्ञान" चॅनेलला फॉलो करा. तसेच ही पोस्ट लाईक आणि शेअर करायला विसरू नका.